انسان از ابتداي خلقت براي رفع احتياجات خود نيازمند كار و كوشش بوده است. زندگي انسان بر محور كار استوار مي گردد و كار ، تلاش انسان جهت رسيدن به هدف معين است كليد گشايش هر استعدادي در درون انسان كار است و از طريق كار مي توان به استعداد دروني افراد پي برد. اساساً كار و اشتغال در جامعه اسلامي يك ارزش محسوب مي شود و تلاش بيشتر در كارهاي دنيوي و اخروي، زمينه سعادت و رستگاري افراد در دنيا و آخرت را فراهم مي نمايد و آنان را تا درجه جهادگران در راه خداوند بالا مي برد. انجام كار و تلاش موجب رضايت خداوند است و همچون عبادت و جهاد در راه خداست .پيامبر اكرم (ص) مي فرمايد : « عبادت هفتاد پاره است و برترين آن طلب روزي حلال است.» از واجبات مسلٌم بر هر فرد مومن لزوم انجام كار براي تامين زندگي خود و خانواده است. كار وسيله كسب تجربه است و به فرموده امام صادق (ع) تجربه عقل را رشد مي دهد. كار يكي از موضوعات مورد بحث و يكي از مسائل اساسي امروزه در جامعه ما است. اشتغال به كار مفيد و مورد نياز جامعه راه رسيدن به موقعيت اجتماعي يك فرد مسلمان مي باشد و شغل او هر قدر از نيازهاي جامعه كم كند و باعث تقويت استقلال و آزادي و عزت مسلمانان شود، به همان اندازه موقعيت اجتماعي صاحب شغل را در ميان افراد جامعه بالاتر مي برد. قرآن كريم در خصوص اهميت كار و تلاش تاكيد زيادي دارد و مي فرمايد همين كه نماز به پايان رسيد پراكنده شويد در روي زمين و از كرم خداوند روزي بجوييد و خدا را بسيار ياد كنيد شايد رستگار شويد كار از منظور احاديث: پيامبر گرامي اسلام و ائمه معصومين در مورد كار و تلاش سفارش هاي زيادي داشته اند.كار شرافت است و نشانه اهل تقوي: :1 كار هر چند هم كه كوچك باشد باز موجب شرافت و كرامت بوده و بهتر از آن است كه انسان دست گدايي پيش ديگران دراز كند و سربار آنان باشد . پيامبر اسلام فرمود «كسي كه عملش او را پس انداخته، نسبتش او را پيش نمي اندازد » و حضرت اميرالمومنين (ع) در نامه 27 نهج البلاغه در باره اهل تقوي مي فرمايند: «تقوا داران در خانه هاي دنيا داران زندگي مي كنند و غذاهاي لذيذ تر از غذاهاي اهل دنيا مي خورند و همچنين در حديثي آمده : « اگر انسان طنابي بردارد و به طرف كوه رفته و هيزم را با آن بر پشت بكشد بهتر از آن است كه دست گدايي پيش ديگران دراز كند..كار و تلاش جهاد است :2 اسلام كار را يك نوع جهاد در راه خدا مي داند و تلاشي كه مسلمان در راه اداره ي زندگي خود و خانواده اش انجام مي دهد از بهترين عبادت هاست . ذكريا ابن آدم از امام رضا(ع) روايت كرد كه فرمود : « پاداش كسي كه براي كسب رزق حلال كار مي كند از آن كس كه در راه خدا جهاد مي كند بيشتر است.» اسلام پاداش تلاشگران را از جهاد كنندگان در راه خدا برتر دانسته است و قرآن كريم نام آنها را پيش از نام مجاهدين ذكر كرده و مي فرمايد آنان كه در زمين راه مي روند و از كرم خداوند روزي مي جويند جزء جهادگران هستند.

.كار و تلاش عبادت است :3

اسلام كار و تلاش را با بهترين صفت ها ستايش كرده . مثلا كار را عبادت و اطاعت دانسته تا مردم در ميدان كار و تلاش بر يكديگر سبقت بگيرند. اسلام ما را دعوت كرده كه دنيا را مقدمه اي براي آخرت قرار دهيم و اجازه نمي دهد كه تمام همت ما فقط دنيا باشد چنانچه اسلام با قبول كردن آخرت و ضايع كردن دنيا نيز موافق نيست و سفارش مي كند براي دنياي خود آن چنان عمل كن كه گويا هميشه زنده اي و براي آخرت طوري كار كن كه گويي فردا خواهي مرد. اهميت كار و تلاش از نظر اسلام و معصومين: اسلام نسبت به كار و تلاش سفارش هاي زيادي دارد. تا آن جا كه مي فرمايد « خدا لعنت كند كسي را كه با مخارج زندگي خود را به دوش ديگران بياندازد .» از ديدگاه پيامبر گرامي اسلام تمام فعاليت هاي يك مسلمان مي تواند نوعي ارتباط با آفريدگار جهان باشد علاوه بر ارزش اقتصادي و دنيوي از پاداش معنوي نيز در جهان آخرت برخوردار باشيد . امام صادق (ع) از جد بزرگوارش روايت كرده كه فرمود خداوند به حضرت داوود وحي فرستاد : اي داوود تو خوب بنده اي هستي، ولي حيف كه با دست خود كار نمي كني و از بيت المال خرج زندگي خود مي كني حضرت داوود از شنيدن اين وحي چهل روز گريه كرد، آن گاه خداوند به آهن الهام نمود كه براي داوود نرم شود، از آن به بعد آهن در دست داوود مانند موم بود و هر روز زرهي مي ساخت خداوند دوست نداشت كه بنده و پيامبرش حضرت داوود بيكار باشد و بون آنكه زحمت بكشد از بيت المال استفاده كند. رسول گرامي اسلام اشتغال به كارهاي حلال را مانند ساير عبادت ها بر زن و مرد لازم دانسته و مي فرمايد به سراغ درآمد حلال رفتن بر هر زن و مرد مسلمان لازم است. بهترين كارها كار بازويي و هنري است و پيذا كردن رزق حلال از بهترين عبادت ها به حساب مي آيد. حضرت علي (ع) مرد كار و تلاش بود و هيچ گاه نشد كه وقت خود را به بيهودهگي بگذراند . به كار كشاورزي علاقه داشت . او كار مي كرد و بيشتر دسترنج خود را به فقيران مي داد. از ديدگاه حضرت علي (ع) كار كردن بهترين تفريح بود او از كار كردن عار نداشت ، بلكه بيكاري را عيب مي شمرد. او از دسترنج خود علاوه بر خانواده اش به نيازمندان ديگر نيز كمك مي كرد. همچنين امام محمد باقر (ع) درباره زندگي حضرت فاطمه (س) و حضرت علي(ع) مي فرمايد : علي و فاطمه درباره تقسيم كارهاي زندگي پيش پيامبر(ص) رفتند ، پيامبر كارهاي بيرون منزل را بر عهده حضرت علي (ع) و كارهاي داخل خانه را به حضرت فاطمه(س) واگذار كرد. امام باقر (ع) با اينكه ملك ها و مزرعه هاي فراواني داشت در مزرعه مانند يك كشاورز حتي در روزهاي گرم كار ميكرد و هرچه درامد كسب مي كرد در راه خدا خرج مي كرد. كار و تلاش رمز بقاي يك جامعه است. در سيره پيشوايان معصوم فعاليت هاي اقتصادي افراد ارزش والايي دارد. آن بزرگواران كارگران و توليد كنندگان را بسيار تشويق مي كردند. سيره عملي پيامبر اكرم (ص) و امامان معصوم اين بوده است كه بار زندگي خود را شخصا به دوش مي كشيدند و هيچ گاه براي تامين ضروريات زندگي، خود را وابسته به ديگران نمي كردند. اين امر بيانگر نوع نگرش آن برگزيدگان به دنيا و رابطه ان با آخرت است و بر انديشه هاي انحرافي مآبانه كه كار و توليد را با كمالات معنوي و مصالح اخروي در تضاد مي دانستند و با افكار باطل ارباب مآبانه كه كار را وظيفه افراد پست و پايين جامعه مي دانستند خط بطلان مي كشد. (انس بن مالك) ميگويد : هنگامي كه رسول خدا (ص) از جنگ تبوك بر مي گشت _سعد انصاري)يكي از كارگران مدينه به استقبال آن حضرت آمد. وقتي پيامبر با او دست داد احساس كرد كه دستان وي زبر و خشن است نبي اكرم (ص)سوال كرد چرا دستان تو اينقدر زبر و خشن است؟ عرضه داشت يا رسول الله ! اين خشونت و زبري دستان من به خاطر كار كردن با بيل و طناب است تا مخارج خانواده ام را تامين كنم. پيامبر (ص) دستان او را بوسيد و فرمود : اين دستي است كه آتش جهنم او را لمس نخواهد كرد. وقتي ابعاد گوناگون شخصيتي همچون حضرت علي (ع) را مورد مطالعه و بررسي قرار مي دهيم مي بينيم كه ايشان در عين حال كه زاهد ترين فرد زمان خود است فعال ترين آن ها نيز هست. امام موسي ابن جعفر (ع) به يكي از يارانش كه كاسب و فروشنده بود فرمود «صبح زود به عزت و سربلندي خود بشتاب » منظور آن حضرت همان كسب و تجارت است.عزت انسان در سايه تلاش او در جهت توليد به دست مي آيد. از اين رو پيشوايان معصوم (ع)با تمام مشكلات و مسئوليت هاي طاقت فرساي اجتماعي،سياسي و فرهنگي در عرصه كار و تلاش هاي اقتصادي كوشا و فعال بودند و در كنار كارگران و غلامان به كار و توليد مي پرداختند..

تلاش در عرصه توليد

با مطالعه در رفتارهاي اقتصادي پيشوايان معصوم (ع) مي توان به اصول كلي در زمينه توليد دست يافت.آنان نه تنها خود علاقه زيادي به كارهاي اقتصادي و توليدي داشتند بلكه با استفاده از فرصت هاي مناسب براي شكوفايي نيروهاي دروني و استعدادهاي نهفته افراد زمينه سازي مي نمودند و از اين طريق در آنان كسب و درآمد را تقويت مي كردند. تاكيد آن بزرگواران بر توليد بيانگر آن است كه اسلام اقتصاد بر محور توليد مخصوصاً كشاورزي را بر ساير موارد ترجيح مي دهد. بررسي زندگي امام علي(ع) نشان مي دهد كه آن حضرت در دوران 25 سال فاصله از امور حكومت، بيش تر وقط خود را باغداري و كارهاي مربوط به آن نظير حفر چاه و قنات مي گذراندند. روايات متعددي نشان مي دهد كه مهمترين و اصلي ترين منبع مالي امام موسي كاظم (ع) كشاورزي بوده است. (علي ابن حمزه) مي گويد : امام كاظم (ع) را ديدم كه در زمين كشاورزي خود كار مي كرد و عرق مي ريخت عرض كردم فدايت شوم كارگران كجا هستند ؟ فرمود اي علي بهتر از من و پدرم در اين زمين با بيل كار مي كردند عرض كردم : آنان را معرفي كن ! حضرت فرمودند: رسول خدا (ص)، اميرالمومنين(ع) و پدرانم همه با دست خود كار مي كردند. كشاورزي شغل پيامبران خدا و جانشينان آنان و مردان شايسته خدا است.

اجراي عدالت اقتصادي

پيشوايان معصوم براي زدودن شرايط ناعادلانه زندگي و دستيابي به عدالت اقتصادي آن هم با توجه به بي عدالتي جامعه آنان شعار عدالت اقتصادي را مطرح مي كردند و در راه تحقق آن سيايت هايي را در پيش مي گرفتند. در زمان حضرت علي (ع) مهمترين منبع درآمد حكومت بيت المال بود كه از راه هاي گوناگون مثل غنائم جنگي و گرفتن ماليات به دست مي آمد. بنابر اين بيت المال كه به منزله درآمد ملي حكومت ايشان و وسيله رفاه مردم بود از از ناحيه ايشان نسبت به آن دقت و دلسوزي مي شد چنان كه وقتي شبي (طلحه و زبير) بر او وارد شدند امام چراغي را كه در برابرش بود خاموش كرد و فرمود تا چراغي از خانه برايش آوردند. طلحه و زبير علت آن را پرسيدند امام فرمودند : روغن چراغ از بيت المال است سزاوار نيست با شما با روشنايي آن همنشيني كنم. حضرت علي (ع) هرگز اجازه نمي داد مسئولان حكومتي كوچكترين تعرضي نسبت به اموال بيت المال مسلمانان داشته باشند. حضرت علي به كارگزاران خود دستور دادند كه نرخ ها را در سطحي نگه دارند كه برا ي همه گرو ه هاي مردم قابل تحمل باشد و به فروشندگان نيز زياني نرساند . از ديدگاه اميرالمومنين(ع) درآمد حكومت اسلامي از آن خدا است از اين رو حتي حاكم اسلامي نيز حق ندارد آن را بدون حساب به اطرافيان خود ببخشد بلكه بايد به طور مساوي بين همه مسلمانان تقسيم شود.

تامين نيازهاي محرومان

حضرت علي (ع) حمايت از اقشار محروم و درمانده جامعه را جزء برنامه هاي اصلاحي خويش قرار داده بود. آن حضرت در عهدنامه خويش به مالك اشتر نخعي به وي ماموريت مي دهد كه هيچ گاه از اقشار محروم غفلت نورزد و نيازهاي آنان را تامين كند. در حديثي آمده است كه امام سجاد(ع) در شب هاي تاريك از خانه خارج مي شد و انباني را كه در آن كيسه هاي درهم و دينار بود را بر دوش خويش حمل مي كرد و بر در خانه فقرا مي آورد و به آنان مي بخشيد. زماني كه آن حضرت به شهادت رسيد و آن عطايا به مردم نرسيد، تازه متوجه شدند كه آورنده آن بخشش ها امام سجاد (ع) بوده است . ابوهاشم جعفري يكي از اصحاب خاص امام حسن عسكري (ع) مي گويد : از فقر و تنگدستي به امام حسن عسكري شكايت كردم آن حضرت با تازيانه خود خطي بروي زمين كشيد و شمشي از طلا نزديك پانصد اشرفي بود كه از آن بيرون آورد و فرمود: اي ابو هاشم اين را بگير و ما را معذور دار.

حمايت از توليدكنندگان (كشاورزي)

حضرت اميرالمومنين عمال و كارمندانشان سفارش كشاورزان را مي نمود و همچنين امام موسي كاظم (ع) از كشاورزان و توليد كنندگان مدينه زياد حمايت مي كرد. شخصي مي گويد در نزديكي مدينه صيفي كاري داشتم موقعي كه فصل برداشت محصول مي شد ملخ ها آن را نابود مي كردند. من خرج مزرعه را با پول دو شتر بدهكار بودم نشسته و فكر مي كردم ناگهان امام موسي كاظم (ع) را ديدم كه در حال عبور از آنجا بود و مرا ديد فرمدند چرا ناراحتي، عرض كردم به خاطر اين كه ملخ ها كشاورزي مرا نابود كرده اند . حضرت فرمود چه مقدار ضرر كرده اي؟ گفتم يك صد و بيست دينار با پول دو شتر حضرت به غلام خود فرمود يك صد و پنجاه دينار به او بده سي دينار سود به اضافه اصل مخارج و دو شتر هم به وي تحويل بده. پيامبر فرمودند: گناهي وجود دارد كه نه نماز آن را پاك مي كند و نه صدقه ، پرسيدند اي فرستاده خدا پس چه چيزي آنها را مي زدايد؟ فرمودند: رنج كشيدن در راه درآمد حلال و كسي كه از دسترنج خويش استفاده كند درهاي بهشت برايش گشوده مي شود تا از هر دري كه بخواهد وارد شود و پروردگار با مهرباني به او مي نگرد و هرگز عذابش نمي كند.

روش پيامبر در تشويق افراد به كار :

يكي از ياران پيامبر در سختي زندگي قرار گرفت. وي كه شغل مناسبي نداشت و از بيكاري رنج مي برد، خانه نشين شد. روزي همسرش به او گفت اي كاش نزد پيامبر(ص) مي رفتي و از ايشان درخواست كمك مي نمودي! مرد با پيشنهاد

همسرش به خدمت رسول خدا (ص) رفت وقتي كه چشم حضرت به آن مرد افتاد فرمود هر كس از ما كمك بخواهد ما به او ياري مي رسانيم ولي اگر بي نيازي بورزد و دست حاجت پيش مخلوقي دراز نكند خداوند او را بي نياز مي كند مرد به خانه رفت و ماجرا را به همسرش گفت ، زن گفت رسول خدا هم بشر است و از حال تو خبر ندارد. دوباره نزد او برو و اوضاع زندگي خود را براي ايشان بگو مرد به ناچار براي بار دوم و سوم نزد رسول خدا (ص) حركت كرد ولي رسول خدا (ص) با همان آهنگ كه به دل قوت و به روح اطمينان مي بخشيد همان جمله اول را تكرار كرد. چون اين بار اطمينان بيشتري در قلب خود احساس كرد و تصميم گرفت به خدا تكيه كند و با كار و تلاش به زندگي خود رونق دهد و از مردم بي نياز شود

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: